Nie zamykaj
oczu na krzywdę!

Reaguj zawsze, gdy masz podejrzenie, że dziecku lub osobie bezbronnej grozi niebezpieczeństwo wykorzystania seksualnego!

Poznaj
  • Czym jest wykorzystanie seksualne?
  • Jakie zachowania dziecka mogą świadczyć, że doświadcza krzywdy?
  • Co oznacza obowiązek prawny reagowania?

Niepokojące sygnały

Objawy,
które świadczą o wykorzystaniu
seksualnym małoletniego

Zmiany i uszkodzenia okolic intymnych, infekcje przenoszone drogą płciową, ciąża

Zachowania dziecka,
które mogą świadczyć o przemocy seksualnej
lub sygnalizują inne problemy, z którymi
zmaga się dziecko

Unikanie konkretnej osoby

niespodziewany, zaskakujący lęk przed konkretną osobą – niechęć do kontaktowania się z nią, pozostawania sam na sam

Problemy emocjonalne

przygnębienie, wycofanie się, drażliwość, a także silne i nieuzasadnione poczucie winy i bycia gorszym, dawanie do zrozumienia, że ma jakąś straszną tajemnicę

Kłopoty z koncentracją

rozkojarzenie, trudności z koncentracją uwagi, problemy z nauką

Objawy nerwicowe

wtórne moczenie nocne, trudności w zasypianiu i koszmary senne, itp.

Dolegliwości somatyczne

drastyczne zmiany apetytu, wyczerpanie; skarżenie się na przypadłości fizyczne niemające uzasadnienia medycznego

Objawy behawioralne

zachowania agresywne: działania impulsywne i przemocowe wobec innych i/lub zachowania autodestrukcyjne: samookaleczenia, próby samobójcze, nadużywanie substancji psychoaktywnych itp.

Nieadekwatne zachowania seksualne

dziwne i nieadekwatne do wieku dziecka zainteresowanie seksem i przejawy zachowań seksualnych: rozmawia o seksie, używając wulgarnego języka, opisuje szczegóły związane z aktywnością seksualną, dotyka okolic narządów płciowych, odtwarza zachowania seksualne

Lęk przed dotykiem

niechęć do przebierania się w towarzystwie innych i strach przed jakimkolwiek dotykiem, np. w trakcie badania lekarskiego

Oznaki
wykorzystania seksualnego

Bywają dyskretne i niezauważalne dla otoczenia

osoba zraniona chce je ukryć, a sprawca nie dopuścić do ich ujawnienia

Mogą nie pojawić się wcale

najskuteczniejszym czynnikiem zabezpieczającym przed traumatycznymi skutkami krzywdy seksualnej w dzieciństwie jest natychmiastowe wsparcie ze strony osób bliskich

Mogą pojawić się na dalszym etapie życia

impulsem do przypomnienia traumy mogą być wiadomości o wykorzystaniu innych osób (np. reportaż), przypadkowy kontakt ze sprawcą lub kimś podobnym, kryzysy rozwojowe lub sytuacyjne, wydarzenia przełomowe, podejmowane kontakty seksualne itp.

Szacuje się, że w ok. 80% przypadków wykorzystania seksualnego, dziecko dobrze zna sprawcę!

*za FDDS

Niepokoić powinny

zachowania wskazujące na próby częstych kontaktów i spotkań z dzieckiem, zwłaszcza poza kontrolą rodziców lub podczas ich nieobecności; próby uzyskania jak najbliższej relacji z dzieckiem poprzez „zaprzyjaźnienie się z rodziną”

poświęcanie dziecku wyjątkowo dużo uwagi i traktowanie w sposób wyjątkowy na wyłączność poprzez częste prezenty, upominki bez okazji, zapraszanie na wycieczki, wyjazdy, wyjścia itp.

intensywne kontaktowanie się z dzieckiem za pomocą portali społecznościowych, komunikatorów, SMS-ów itp., zwłaszcza o późnych porach


Literatura

Kiedy mamy
do czynienia
z wykorzystaniem
seksualnym?

Z wykorzystaniem seksualnym mamy do czynienia w przypadku doprowadzenia osoby do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej bez jej zgody, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie jej krytycznego położenia.

Czym jest wykorzystanie seksualne dziecka?

Każde włączenie dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i udzielić na nią świadomej zgody, jest wykorzystaniem seksualnym.

Aktywność taka – zarówno między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem – może dotyczyć:

  • namawiania lub zmuszania dziecka do angażowania się w prawnie zabronione czynności seksualne
  • wykorzystywanie dziecka do prostytucji lub innych prawnie zakazanych praktyk o charakterze seksualnym
  • wykorzystywanie dziecka do produkcji materiałów lub przedstawień o charakterze pornograficznym
Wykorzystanie seksualne
Z kontaktem fizycznym
Z penetracją
Bez penetracji
Bez kontaktu fizycznego
  • ekshibicjonizm
  • wspólne oglądanie pornografii
  • produkcja materiałów pornograficznych
  • molestowanie werbalne
  • uwodzenie dziecka (grooming - uwodzenie przez internet)

Literatura

Obowiązek
prawny
reagowania

Każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma obowiązek prawny zawiadomić o tym prokuratora lub Policję!

Od 13 lipca 2017 r. w sprawie niektórych przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności obowiązek społeczny został zastąpiony obowiązkiem prawnym.

Każdemu, kto posiada wiarygodne informacje i zaniecha niezwłocznego zawiadomienia odpowiednich służb (prokuratora lub Policji) o popełnieniu, przygotowaniu lub usiłowaniu popełnienia czynów zabronionych grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat (art 240 § 1 kk).

Dotyczy to:

  • wykorzystania seksualnego osoby małoletniej do lat 15 (art. 200 kk)
  • osoby bezradnej lub niepoczytalnej (art. 198 kk)
  • zgwałcenia osoby małoletniej poniżej 15 roku życia (art. 197 § 3 pkt 2 kk)
  • zgwałcenia osoby małoletniej ze szczególnym okrucieństwem (art. 197 § 4 kk)

Z obowiązku zgłoszenia wyłączona jest osoba pokrzywdzona (art 240 § 2a kk), adwokat oraz spowiednik (art. 178 kpk)

Prawo kościelne jest bardziej
restrykcyjne niż prawo świeckie

Uznaje za przestępstwo jakąkolwiek czynność seksualną względem osoby małoletniej do ukończenia 18 roku życia. Dlatego ważne jest zgłaszanie przestępstw również do przedstawicieli Kościoła, a każda osoba duchowna lub konsekrowana jest zobowiązana do zgłoszenia powyższych przestępstw odpowiedniej władzy kościelnej.

Co jest przestępstwem wykorzystania
seksualnego w prawie kościelnym?

W prawie kościelnym przestępstwem są następujące czyny dokonywane przez duchownych, członków instytutu życia konsekrowanego lub stowarzyszenia życia apostolskiego bądź wiernych świeckich, którzy w Kościele posiadają jakąś godność albo pełnią urząd lub funkcję:

Jakakolwiek czynność seksualna podjęta względem małoletniego aż do ukończenia 18. roku życia oraz względem osoby, która na stałe używa rozumu tylko w ograniczonym zakresie, lub osoby, której prawo przyznaje taką samą ochronę

Uwodzenie albo nakłanianie małoletniego albo osoby bezbronnej do ukazywania się w sposób pornograficzny lub do uczestniczenia w rzeczywistych bądź symulowanych przedstawieniach pornograficznych

Nabywanie, przechowywanie, prezentowanie lub rozpowszechnianie, w jakikolwiek sposób i przy użyciu jakiegokolwiek narzędzia, pornograficznych wizerunków małoletnich lub osób, które na stałe używają rozumu tylko w ograniczonym zakresie (por. KPK, kan. 1398; Normy De gravioribus delictis, art. 6, n 1)

Prawo kościelne uznaje także za przestępstwo czyn duchownego, który przemocą, groźbami lub przez nadużycie swojej władzy popełnia przestępstwo przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu albo zmusza kogoś do wykonywania czynności seksualnych lub poddawania się takim czynnościom (KPK, kan. 1395, §3)


Literatura

  • J. Mierzwińska-Lorencka, Karnoprawna ochrona dziecka przed wykorzystaniem seksualnym, Wolters Kluwer 2012
  • M. Skórzewska-Amberg, Prawnokarna ochrona dziecka przed seksualnym wykorzystaniem w cyberprzestrzeni, Poltext 2019
  • M. Tyszka, Prawnokarna ochrona dorosłych osób bezradnych lub upośledzonych przed wykorzystaniem seksualnym [w:] Wykorzystywanie seksualne osób dorosłych bezbronnych. Ujęcie interdyscyplinarne, red. nauk. M. Cholewa, P. Studnicki, Scriptum 2022